لە درێژەی مێژووی هاوچەرخدا، هەر کاتێک کورد لە سەر مێزی دانوستاندن بەشداری کردووە، لە دوای دانوستاندنەکان زۆرجار خۆی بە دۆڕاو زانیوە و یان ئەوەتا دۆڕاوە. پرسیار ئەوەیە کە بۆ کورد لە سەر مێز دانوستاندنەکان سەرکەوتوو نییە؟
ئەو تێڕوانینەی کە کورد لە دانوستانەکاندا بەردەوام بێبەش بووە یان وەک دۆڕاو مامەڵەی لەگەڵ کراوە، دەتوانرێت بگەڕێندرێتەوە بۆ تێکەڵەیەک لە دینامیکی مێژوویی، سیاسی و ناوچەیی. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەم شیکارییە هەڵسەنگاندنێکی فرەوانە و دانوستانە تاکەکەسییەکان دەتوانن دەرئەنجامی جیاوازیان هەبێت. لێرەدا چەند هۆکارێک دەخەمەڕوو کە ڕەنگە بەشداربن لەم تێڕوانینە:
لایەنی مێژوویی: گەلی کورد مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە لە هەوڵدان بۆ چارەنووسی و ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان لە گەیشتن بە مافەکانی. لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا کورد لە وڵاتانی جۆراوجۆر و لە نێویاندا عێراق تووشی پەراوێزخستنی سیاسی و سەرکوت بووە. ئەم زەمینە مێژووییە ڕەنگە هەستی گومان لە دانوستانکارانی کورددا دروست بکات، بە لەبەرچاوگرتنی پێشینەی بەڵێنە شکاوەکان و ڕێککەوتنە جێبەجێنەکراوەکان.
داینامیکی دەسەڵات: زۆرجار دانوستانەکان ناهاوسەنگی دەسەڵات دەگرێتەوە، کە لەوانەیە لایەنە بەهێزەکان کاریگەری زیاتریان هەبێت. هەرێمی کوردستان، سەرەڕای دانیشتوان و سەرچاوەی بەرچاو، لە مێژوودا گرووپێکی کەمینەیی لە چوارچێوەی گەورەتری عێراق و وڵاتانی دراوسێدا بووە. ئەم ناهاوسەنگی دەسەڵاتە دەتوانێت کاریگەری لەسەر داینامیکی دانوستان هەبێت، ئەمەش وا دەکات کە دەستەبەرکردنی دەرئەنجامی لەبار بۆ کوردەکان قورستر بێت.
ئەکتەرە ناوچەییەکان و وڵاتانی دراوسێ ڕەنگە بەرژەوەندی و نیگەرانی خۆیان هەبێت، ئەمەش کاریگەری لەسەر دانوستانەکان هەیە و تەحەدای زیاتر بۆ کورد دروست بکات
ڕەچاوکردنی ژیۆپۆلەتیکی: زۆرجار ئەو دانوستانانەی کە هەرێمی کوردستان تێیدا بەشدارن لەگەڵ فاکتەری ژیۆپۆلەتیکی ئاڵۆزدا یەکدەگرنەوە. ئەکتەرە ناوچەییەکان و وڵاتانی دراوسێ ڕەنگە بەرژەوەندی و نیگەرانی خۆیان هەبێت، ئەمەش کاریگەری لەسەر دانوستانەکان هەیە و تەحەدای زیاتر بۆ کورد دروست بکات. ئەم داینامیکییانە دەتوانن کاریگەرییان لەسەر دەرەنجامەکان هەبێت و بەشداربن لە تێگەیشتن لە زیان.
ناکۆکی سەرچاوەکان: ناکۆکی لەسەر خاک و سەرچاوەکان، وەک یەدەگی نەوت و گاز، بابەتی مشتومڕاوی بووە لە دانوستانەکاندا، کە هەرێمی کوردستانی تێدا بەشدارە. ئەم ناکۆکییانە دەتوانن پڕۆسەی دانوستان زیاتر ئاڵۆز بکەن و کاریگەرییان لەسەر دەرئەنجامە هەستپێکراوەکان هەبێت. پێویستە ئەمەش لە بەرچاو بگرین بابەتی نەوت و گاز بابەتێکە کە پێویستی بە پسپۆڕی و ئەزموون هەیە، کە ڕەنگە کوردستان لەم بوارەدا کەمتر شارەزا بێت.
متمانە و کرێدیت: دروستکردنی متمانە و دامەزراندنی کرێدیت لە نێوان لایەنەکان لە دانوستانەکاندا زۆر گرنگە. ئەزموونەکانی ڕابردووی شکاندنی بەڵێنەکان یان بەدواداچوون نەکردن بۆ پابەندبوونەکان دەتوانن متمانە لەناوببەن، ئەمەش وا دەکات کورد بە تێڕوانینێکی ئەرێنی نەچێتە ناو دانوستانەکانەوە.
گرنگە بە تێگەیشتنێکی هەمەلایەنە لە داینامیکی یارییەکە نزیک ببنەوە لە دانوستانەکاندا و ستراتیژی دانوستاندنێکی بەهێز بنیات بنێن
شایەنی باسە کە تێڕوانینەکان دەتوانن جیاوازبن و دانوستانەکان پڕۆسەی ئاڵۆزن کە لە ژێر کاریگەری کۆمەڵێک هۆکاری زۆردان. لە کاتێکدا ڕەنگە تێڕوانینی بێبەشبوون بە بەردەوامی لە نێو بەشێک لە کوردەکاندا هەبێت، بەڵام گرنگە بە تێگەیشتنێکی هەمەلایەنە لە داینامیکی یارییەکە نزیک ببنەوە لە دانوستانەکاندا، ستراتیژی دانوستاندنێکی بەهێز بنیات بنێن و گفتوگۆی بنیاتنەر پەرەپێبدەن بۆ بەدەستهێنانی دەرئەنجامی دادپەروەرانەتر و لەبارتر.
دوو بابەتی متمانە بەخۆبوون و نەبوونی ئامانجی ڕوون و هاوبەش، کاریگەری لە سەر سەرکەوتن یان شکستی دانوستاندنەکان هەیە. نەبوونی متمانە بەخۆبوون و پاشخانی مێژوویی شکستەکان، بەڕاستی دەتوانێت کاریگەری لەسەر ئاستی متمانە و توانای دامەزراندنی ئامانجێکی هاوبەش لە نێوان کورد و لایەنەکانی دیکەی بەشدار لە دانوستانەکاندا هەبێت. لێرەدا ئەم هۆکارانە دەتوانن کاریگەرییان هەبێت لەسەر پرۆسەی دانوستان. بە مەبەستی شیکردنەوەی زۆرتری ئەم بابەتە پێویستە ئەم خاڵانە لەبەرچاوبگرین:
نەبوونی متمانە بەخۆبوون: کاتێک کورد مێژوویەکی پەراوێزخستنی بەسەردا هاتبێت، دەتوانێت هەستکردن بە گومان لەخۆی دروست بکات یان متمانە بەخۆبوون کەم بکاتەوە. ئەم نەبوونی متمانەیە دەتوانێت کاریگەری لەسەر ئامادەیی مرۆڤ بۆ جەختکردنەوە لەسەر بەرژەوەندییەکانی مرۆڤ و دانوستان لە پێگەیەکی بەهێزەوە هەبێت. لەوانەیە ببێتە هۆی ڕوانگەیەکی کۆنسێرڤاتیڤ و ترس لە ڕیسک کردن.
پاشخانی مێژوویی شکستەکان: کاتێک کورد لیستێکی مێژوویی دانوستانەکانی هەبێت کە دەرئەنجامی خوازراوی لێنەکەوتووەتەوە یان وەک شکستخواردوو هەستیان پێکرابێت، ئەوە دەتوانێت بەشداربێت لە تێڕوانینێکی نەرێنی بۆ خودی پڕۆسەی دانوستان. ئەم زەمینە مێژووییە دەتوانێت گومان دروست بکات، گومان زیاد بکات و کورد زیاتر هەستیار بکات و گومانی زۆرتر لە لایەنی بەرامبەری بکات.
گومان دەتوانێت ڕێگری بکات لە پەرەسەندنی پەیوەندییە مانادارەکان و پەیوەندی کاریگەر و ئامادەیی بۆ ئیمتیاز یان سازش
نەبوونی متمانە: متمانە پێکهاتەیەکی گرنگی دانوستانە سەرکەوتووەکانە. کاتێک کەمی متمانە بەهۆی ئەزموونە مێژووییەکانی بەڵێنە پێشێلکراوەکان یان پابەندنەبوون بە بەڵێنەکان و جێبەجێنەکردنی ڕوودەدات، دەتوانێت گومان بخاتە سەر پرۆسەی دانوستاندنەکان. گومان دەتوانێت ڕێگری بکات لە پەرەسەندنی پەیوەندییە مانادارەکان و پەیوەندی کاریگەر و ئامادەیی بۆ ئیمتیاز یان سازش.
نەبوونی ئامانجێکی هاوبەش: بەبێ دیدگایەکی هاوبەش یان ئامانجێکی هاوبەش، هەروەها ستراتیژییەکی دیاریکراو بۆ دانوستاندنەکان، دەتوانێت ئالنگارییەکی جددی لە بەردەم دانوستانکارەکانی کورد بێت. ئەگەر کورد و لایەنە پەیوەندیدارەکانی دیکە لێکتێگەیشتن یان ڕێککەوتنێکی ڕوونیان لەسەر دەرئەنجامە خوازراوەکان نەبێت، ئەوە دەتوانێت ببێتە هۆی لێکچوونەوە لە بەرژەوەندییەکان و دۆزینەوەی چارەسەری قازانجی هەردوولا قورس بکات. ئەم نەبوونی ئامانجێکی هاوبەش، دەتوانێت ڕێگری لە پێشکەوتنی دانوستانەکان بکات و هەستکردن بە بێمتمانەیی بەردەوام بکات.
تیمێکی پشتیوانی لە پسپۆڕانی بواری دانوستاندن، دەروونناسی، پسۆڕی زمانی جەستە و ستراتیژستێک هاوکاری تیمی دانوستانکار بن
بەشدارنەبوونی تیمی پشتیوانی لە دانوستاندنەکان: لە هەر دانوستاندنێک لە هەر ئاستێک و لە هەر بوارێک بێت، پێویستە جگە لە کەسە تایبەتمەندەکانی دانوستاندنەکە تیمێکی پشتیوانی لە پسپۆڕانی بواری دانوستاندن، دەروونناسی، پسۆڕی زمانی جەستە و ستراتیژستێک هاوکاری تیمی دانوستانکار بن. لە دانوستاندنەکان زۆرجار لایەنەکان گوشاردەخەنە سەر یەکتر، لێرە ئەرکی ئەم پسۆڕانە ئەوەیە، ئەم گوشارە پوچەڵ بکەنەوە، لە گەیشتن بە بنبەستەکان. ئەمە تیمی پشتیوانییە کە ڕێگەیەک دەدۆزێتەوە و پیشنیاز دەکات بۆ ئەوەی دانوستاندنەکان بەردەوام بێت. پسپۆڕانی زمانی جەستە خوێندنەوە بۆ تیمی بەرانبەر دەکەن و تێبینییەکانیان لەگەڵ تیمی خۆیان باس دەکەن. بوونی ستراتیژستێک دەتوانێت لە دانانی پلان و چۆنیەتی کارکردنی هاوکار بێت. بەڵام زۆرجار لە تیمەکانی دانوستانکاری کورد تەنیا چەند کەسایەتییەکی دیاریکراو دەبینین کە لە سەر مێزی دانوستاندن دانیشتوون.
زاڵبوون بەسەر ئەم تەحەددایانە پێویستی بە دروستکردنی متمانەیە لە ڕێگەی کردەوەی شەفاف و بەردەوام و کارکردن بۆ دیدگایەکی هاوبەش یان ئامانجێکی هاوبەش. گفتوگۆی کراوە، پەیوەندی کاریگەر و دروستکردنی پەیوەندی لەسەر بنەمای تێگەیشتن و هاوسۆزی دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە چارەسەرکردنی چوارچێوەی مێژوویی و پەروەردەکردنی ژینگەیەکی لەبار بۆ دانوستانە سەرکەوتووەکان. سەرەڕای ئەوەش، بەشداریکردنی نێوەندگران یان ئاسانکاران کە لەلایەن هەردوو لایەنەوە متمانەپێکار بێت، کاریگەری لە سەر سەرکەوتنەکان هەیە، یەکێک لەو بابەتانەی کە لە سەر مێزی دانوستاندنەکانی کورد نائامادەیە، نەبوونی کەسانی پسپۆڕ لە بواری دانوستاندنە، کەسانێک کە دەتوانن کردار و قسەکانی لایەنی بەرانبەر شیبکەنەوە و ڕێگەی دەرچوون لە ئاستەنگەکان بدۆزنەوە و هەروەها پیشنیازی گونجاو بخەنە بەردەم دانوستانکارەکان.
