هەر بۆیە، بۆ گەلی کوردستانی باشور و هەرێمیش گەندەڵی، ئێستا کە بە دانپێدانانی بەرپرسە پلەیەکەکان هێندە تەشەنەی کردووە، بووە بە مۆتەکە بەسەر ئێستا و دواڕۆژمانەوە، چونکە، ئاماژەیە بە چەندین ڕوواڵەت، قەیران، شێواوی و مەترسی لەوانەش:
– خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات و دەوڵەمەندبوونی ناڕەوا لەسەر حسابی خیانەتکردن لە ئەمانەت و ماڵی گشتی.
– کۆتاییهاتنی بیرۆکە و سەروەری یاسا، بە حوکمی یاسا دەبێتە ئامرازی کۆنتڕۆڵکردنی بێپشتەکان و گەندەڵ و دارودەستەکانیش دەچنە سەر و ڕێساکانیەوە و وەك یەك بەسەر هەموواندا جێبەجێ نابێت.
– کۆتاییهاتنی ئیدارەی هاوچەرخ و بێلایەنی حکوومەت و دامودەزگاکان.
– کۆتاییهاتنی گەشەکردنی ئابووری وەبەرهێنانی ژێرخانیی ڕاستەقینە.
– درێژەدان بە دابەشبوونی هەرێم و بەردەوامبوونی ناکۆکییەکان و یەکنەگرتنەوەی هێزەکان و مانەوەی فرە دەسەڵاتی بەرجەستە لە زۆنەکان، وەک پێویستی درێژەدان بە کۆکردنەوەی زۆرترین سامان و پارێزگاریکردن لە دەستڕۆیشتوویی سیاسی و بەکارهێنانی ناوچەیی و حزبی و بنەماڵەیی هێز و تواناکانی حکوومەت!
– شێواندنی ناوەڕکی پڕۆژەی نەتەوەیی و گەل و نیشتمانسازی و پەکخستنیان و کۆتایی ناسیۆنالیزمێکی کارا و خمڵاندنی ناسنامەیەکی نیشتمانی کۆکەرەوە.
– گەندەڵکردنی ژیان و مۆدێل و سیستەمی حزبی.
– کۆتاییهاتنی متمانەی زۆرینەی هاووڵاتییان بە نوخبەی حوکمڕان و حکوومەت و بایکۆتکردنی پڕۆسەی سیاسی و نائومێدبوون لە کەناڵەکانی بەشداریکردن وەك ڕێکارێك بۆ گۆڕانکاری و زاڵبوون بەسەر کێشەکاندا.
– کۆتاییهاتنی لێپرسراویتی لەئەستۆگرتنی سیاسی و نیشتمانی و ئەخلاقی شێواندن و بێبەهابوونی پڕۆسەی دیموکراسی.
– بێبەهابوونی بەهای کار، لە سۆنگەی هەڵتۆقینی دەوڵەمەندە حزبییە ساختەکان، کە بەبێ هیج ڕەنج و ماندووبوون و ئەخلاقێکی دەوڵەمەندانەی ڕەسەن، لە ماوەیەکی پێوانەییدا دەبنە خاوەنی سەروەت و سامانێکی زۆر و زەبەندەی کۆکراوە!
– کۆتاییهاتنی سەردەمی سەنگینی و ویقاری سیاسی، بەمانا فەلسەفیی و حوکمی ڕەشیدەکەی و دەستگرتن بە چەسپاوەکان و بەهاباڵاکان، هاوکات باڵادەستبوونی پۆپۆلیستی وەك هەناسە و گوتار و ڕێکار و حوکمی مافیا و تۆڕە بەیەکەوە بەستراو و یەکتر تەواوکارەکانی گەندەڵی.
– کۆتاییهاتنی سیاسەت وەک چالاکییەکی مرۆیی بۆ ئیدارەدانێکی عاقڵانە و بەدیهێنانی چاکەی گشتی و پێکەوەژیانی ئاشتیخوازانە و قوڵکردنەوەی گیانی گفتوگۆ و، هەستکردن بە بوونی ئاستێکی ماقوڵ لە دادپەروەری و مافەکانی مرۆڤ و هاووڵاتی.
بەگشتی و بەکورتی: گەندەڵی تەشەنەکردوو بەسیستماتیزەکراو یەکسانە بە داڕوخانی ئەخلاقی حوکمڕانی، بەحوکمی ئەوەی گەندەڵی پێش هەرشتێك ئاماژەیە بە بوونی قەیرانێکی ئەخلاقێکی قوڵ و ڕەگە قووڵەکانیشی لەو سەرزەمینە نەفرەتلێکراوەدان. لەگەڵ لاوازبوونێکی کوشندەی بونیادە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵگاییەکان و کەمبوونەوەی توانای بەرگری لەخۆکردن و کەڵەکەکردنی ئەزموون و دەسەڵاتێکی بەهێز و ناوبانگی باش. هەربۆیە، لە سایەی باڵادەستی ناکۆکی گەندەڵی و دابەشبوون و نەبوونی سەروەری یاسا و درێژەکێشانی قەیرانی ئابووری و سیاسیدا، باسکردن لە شکۆ و دەستکەوت و پێشکەوتنەکان لە لایەن نوخبەی دەسەڵاتدارەوە، نەک هەر چارەسەری هیچ دەردێک ناکات و دەربڕی هیچ واقیعێکی بەرجەستەی بەرچاو نییە بۆ هاووڵاتی، بەڵکوو نائومێدییەکان قوڵتر دەکاتەوە، چونکە گەندەڵی و ناکۆکی و خۆپەرستی سیاسیی وایان کردووە، بەکارهێنانی وشەی کوردایەتی وەک فۆڕمێکی مێژوویی ناسیۆنالیزمی کوردی، ببێتە عەیبە، ناوەڕۆکی چەمکی نەتەوە و گەل و نیشتمان ە دیموکراسی و هاووێنەکانیان و زۆر چەمکی تر، بەشێوەیەکی خراپ بشێوێن. نیگەرانی و نائومێدی و بێئاسۆیی باڵ بە سەر خەڵکێکی زۆردا بکێشێت، بۆیە ئەگەر باس لە کورد و کوردستان و ناسیۆنالیزمی کوردی و دواڕۆژیانە لەگەڵ گەورەبوونی شێرپەنجەییانەی خانەی گەندەڵیدا سازگار نییە.
ئەگەر باس لە یەکخستنی تواناکان و یەکگرتنەوەی کانتۆنەکان و بیناکردنی دەسەڵاتێکی ناوەندی و دامەزراوەی نیشتمانی بەهێزیش بێت، دیسانەوە لەگەڵ گەندەڵسالارییدا ناکۆکی و دژبەیەکی قوڵیان هەیە. تەنانەت لەگەڵ پارێزگاریکردن لەگەڵ بەرژەوەندییە تاکەکەسی و حزبییەکانیش لە دوورمەودادا ناسازگارە.
گەندەڵی مەترسیدارترە لە داعش
کاتی خۆی ئێمە وتارێکمان بەو ناونیشانە نووسی، بارزانیش وەك سەرۆکی هەرێم، ئاماژەی بە هەمان شت کرد و گەندەڵی بە مەترسیدارتر لە داعش بۆ سەر هەرێمی کوردستان و دواڕۆژەی گەلەکەی وێنا و وەسفکرد. ئەم وەسفکردنەش لەبەر چەندین هۆکار پاساوی خۆی هەیە، لەوانەش:
١- کۆك بووین لەسەرئەوەی داعش دوژمن و مەترسییەکی وجودییە لەسەر کوردستان و گەل و ئەزموونە سیاسییەکەی، لەکاتێکدا، نوخبەی دەسەڵاتدار بەکردەوە نەك هەر بەو جۆرە ناڕوانێتە گەندەڵی و مامەڵەی لەگەڵدا ناکات، بەڵکو بەدەرفەتیشی دەزانێت بۆ خۆدەوڵەمەندکردن و درێژەدان بە گەمەکانی!
٢- داعش گەر بۆ ماوەیەکیش بێت کردینی بە خاوەن ئامانجی هاوبەش، هەموومان لەسەر بایەخی بەرگریکردنی پێشمەرگە و پشتیوانیکردن لێی کۆك بووین، لەکاتێکدا گەندەڵی بۆتە سەرچاوەی ناکۆکی و بەدگومانی و بێمتمانەیی بەیەکتر، تەنانەت لەنێوان خودی ئەو نوخبە حومڕانە حزبییەی تۆمەتبارە بە گەندەڵی و خراپ بەکارهێنانی سیاسی لەسۆنگەی ڕێکنەکەوتنیان لەسەر جۆری دابەشکردنی دەسەڵات و گەندەڵییەکەدا!
٣- جەنگی بەرگری دژ بە داعش بۆ ماوەیەکیش بێت هەستی نیشتمانی و نەتەوایەتی بووژاندەوە، هەموو ئەو ڕۆژە حەماسەت خوڵقێنەرانەمان لەبیرە پێشمەرگە بەرەو کۆبانێ بەڕێکەوت. چۆن هەست بە شانازی و هاوچارەنووسیی نەتەوەیی قوڵایی دڵمانی دەدواند، لەکاتێکدا گەندەڵی کە ناعەدالەتی و چینایەتییەکی قێزەون و قەیرانی لێکەوتۆتەوە، بۆتە هۆی کاڵکردنەوەی ئینتیمای نیشتمانی و دژبەیەکی دەروونی و نائومێدیی نەتەوەیی بۆ سنووری بێباکبوون بەرانبەر قەوارەی سیاسی هەرێم!
٤- جەنگی دژ بە داعش کردینییە جێی سەرنجی جیهان و زیاتر ناساندن و بەڕێزەوە مامەڵە لەگەڵ کردن و بوونە جێگەی سەرنجی دۆستەکان و چەندین دەوڵەت و نێوەندی جیهانی بڕیاردان، لەکاتێکدا گەندەڵی دڵی دۆستەکانمان لێ سارد دەکاتەوە، ناوبانگمان دەزڕێنێت و دەمانگەیەنێت بەشوێنێك شایستەی پشتیوانیلێکردن نەبین، بەحوکمی زاڵنەبوون بەسەر ناکۆکی و دابەشبوونە جوگرافی و سیاسی و سەربازییەکانمان و درێژەکێشانی قەیرانەکان و نەبوونی دامەزراوەی نوێنەرایەتی بەهێز و بوونی پڕۆژەیەکی نیشتمانی بۆ چاکسازی!
ئەوەی مەترسییەکەش لەم ڕووەوە گەورەتر دەکات، دانپێدانانی کاك مەسعوودە، وەك بەهێزترین و خاوەن بڕیارترین کاراکتەری سیاسی هەرێم بەشکستی هەوڵەکانی چاکسازی و گەورەیی بەربەستەکانی بەردەمی و بەهێزی و بەرەی لەشکاننەهاتووی گەندەڵکارانە لەنێو دامودەزگا گشتییەکان و حزبدا!
لەڕاستیشدا لەسایەی نەبوونی دەستوور و دەسەڵاتێکی ناوەندی ڕاستەقینە و هەرێمێکی بەهێز و چاکسازی سیاسیدا، قسەکردن لەهەر چاکسازییەکی دارایی و ئیداریی و تەنانەت حزبی و گرەوکردن لەسەر بەهێزی فڵان کاراکتەری حزبی و سیاسی، بێهوودەیە، بەرەنجامەکەی جگە لەزیاتر سووانی چەمکەکە و لاوازبوونی مسداقییەتی کاراکتەرەکە و متمانە نەمانی زیاتری هاووڵاتی بە بانگەشەکانی چاکسازی لەناو بازنەی نوخبەی دەسەڵاتداردا، هیچیتر نابێت، چونکە جگە لە هەندێک شتی سنووردار هیچ هەنگاوێکی قوڵ و ڕاستەقینەی بەدوادا نایەت.
ئەمەش ئەو دەرسەیە دەبێت پێش لەدەستچوونی دەرفەت تێیبگەن، دەنا ئەگەر درێژەکێشانی دۆخەکە بەم جۆرە ئەگەرێك بێت، هەرێمێکی بێ هاوشێوەی ئێستای ئەوان و بەسەرخۆدا ڕووخاندنی قەوارەکەش بە هەموو لێکەوتەکانیانەوە، وەك ئەگەر و وێنای پێشهات دەمێننەوە.
